Па што дзень

что, твоя голова лучше? — што (як), твая галава лепш?

ну что, как у вас на даче? — ну што, як у вас на дачы?

что ты так кричишь? — чаго (што) ты так крычыш?

что стоит эта книжка? — колькі каштуе гэта кніжка?

что возьмёшь за работу? — колькі (што) возьмеш за работу?

что было духу, пустился бежать — колькі было духу, пусціўся бегчы

дерево, что тут росло — дрэва, што (якое) тут расло

что вспомнил, что забыл, что перепутал — што ўспомніў, што забыў, што пераблытаў (адно ўспомніў, другое забыў, трэцяе пераблытаў)

до чего он испугался! — як ён спалохаўся (спужаўся)!

до чего холодный (холодно)! — які халодны! (як холадна!)

(уж) на что разг. — ужо ж які (да чаго) (перед сущ. или прил.), ужо ж як (да чаго) (перед нареч. или глаг.)

что кому (за дело) до кого-чего? — якая каму справа да каго-чаго?

что за вечер! — які (што за) вечар!

что за нужда? — што за клопат?, якая патрэба?

что пользы? — якая (што) за карысць?

что толку? — што толку?, якая рацыя?, які сэнс?

достаточно одного слова, намёка… что намёка! взгляда — досыць (дастаткова) аднаго слова, намёку… ды што там намёку! — позірку

мало ли что! — мала што!

за чем дело стало? — у чым затрымка?

не за чем — няма чаго

не на что — няма на што

ни за что, ни про что — ні за што, ні пра што, без дай прычыны

ни к чему — няма чаго, няма патрэбы, без патрэбы, не трэба

прийти (вернуться) ни с чем — прыйсці (вярнуцца) ні з чым

хоть бы что — хоць бы што

чуть что — чуць што

остаться ни при чём — застацца ні пры чым

ни во что не ставить — лічыць за нішто, не лічыцца

ни за что считать — лічыць за нішто

чем попало — чым папала

в случае чего — калі што якое

не о чем говорить — няма аб чым (пра што) гаварыць

что и говорить — што і казаць

хоть ты что — хоць ты што

что к чему — што да чаго

знаю, что скажешь — ведаю, што скажаш

досадно, что ты опоздал — прыкра, што ты спазніўся

что ни день, крепнет борьба за мир во всём мире — што ні дзень, мацнее барацьба за мір ва ўсім свеце

что в городе, что в деревне — што ў горадзе, што ў вёсцы

кручину, что тучу, не уносит ветром — тугу, як хмару, не зносіць ветрам

плыть по морю — плыць па моры

идти по дороге — ісці па дарозе

лазить по горам — лазіць па гарах

книги разложены по всему столу — кнігі разложаны па ўсім стале

по гладкому дну — па гладкім дне

по голому телу — па голым целе

ударить по спине — ударыць па спіне

идти по самому берегу — ісці ўздоўж (каля) самага берага

идти по улице — ісці па вуліцы (вуліцай)

дорога пролегала по болоту — дарога ішла балотам (па балоце)

по Северному Кавказу — па Паўночным Каўказе

ходить по комнате — хадзіць па пакоі

летать по воздуху — лятаць па паветры

приказ по второму полку — загад па другім палку

тепло расходится по всему организму — цяпло разыходзіцца па ўсім арганізме

рассадить всех по местам — рассадзіць усіх па месцах

идти по следу зверя — ісці па следу звера

плыть по течению — плыць па цячэнню

идти по солнцу — ісці па сонцу

по следам противника — па слядах праціўніка

корабль шёл по ветру — карабель ішоў з ветрам

по направлению к городу — у кірунку (напрамку) да горада

по всем направлениям — ва ўсіх кірунках (напрамках)

работать по профсоюзной линии — працаваць па прафсаюзнай лініі

кампания по выборам в Верховный Совет Беларуси — кампанія па выбарах у Вярхоўны Савет Беларусі

дебаты по законопроекту — дэбаты па законапраекту

комиссия по составлению резолюции — камісія па складанню рэзалюцыі

кружок по изучению истории партии — гурток па вывучэнню гісторыі партыі

мероприятия по повышению урожайности — мерапрыёмствы па павышэнню ўраджайнасці

речь по аграрному вопросу — прамова па аграрнаму пытанню

он врач по профессии — ён урач па прафесіі

соревнования по футболу, по лыжам, по шахматам — спаборніцтвы па футболу, па лыжах, па шахматах

по расписанию — па раскладу

по приказу командира — па загаду камандзіра

работать по плану — працаваць па плану

начинать работу по гудку — пачынаць працу па гудку

это нам принадлежит по праву — гэта нам належыць па праву

по выбору — па выбару

по желанию — па жаданню

узнать по голосу, по глазам — пазнаць па голасе (па голасу), па вачах

вызывать по фамилии — выклікаць па прозвішчу

по правилам игры — па правілах гульні

по сообщениям газет — паводле паведамленняў газет

по моему мнению — на маю думку, на мой погляд

по его зову все явились — па яго закліку (на яго заклік) усе з'явіліся

ехать пароходом и по железной дороге — ехаць параходам і па чыгунцы (і чыгункай)

послать по почте — паслаць па пошце (поштай)

сообщить по телеграфу — паведаміць па тэлеграфу (па тэлеграфе, тэлеграфам)

говорить по телефону — гаварыць па тэлефоне

сделать что-либо по ошибке — зрабіць што-небудзь па памылцы

по знакомству — па знаёмству

не явиться на работу по болезни — не з'явіцца на працу па хваробе (з прычыны хваробы)

по разным причинам — па розных прычынах

старший по возрасту — старэйшы па ўзросту

ранний по времени — ранні па часу

добрый по характеру — добры па характару (характарам)

узнать по глазам — пазнаць па вачах

товарищ по университету — таварыш па універсітэту

брат по отцу — брат па бацьку

родственники по жёнам — сваякі па жонках

заниматься по часу в день — займацца па гадзіне ў дзень

по году не писал писем — па году не пісаў пісем

по выходным дням — у выхадныя дні (выхаднымі днямі)

по праздникам — у святы (святамі)

по утрам — раніцамі

я не видел его по целым неделям — я не бачыў яго цэлымі тыднямі

собираться по четвергам — збірацца па чацвяргах (чацвяргамі)

по весне — вясной, увесну

по осени — увосень, восенню

по рублю штука — па рублю штука

дать детям по яблоку — даць дзецям па яблыку

по разу — па разу

стрелять по противнику — страляць па праціўніку (у праціўніка)

стрелять по окопу, по блиндажам — страляць па акопе, па бліндажах

стучать по столу — стукаць па стале

плакать по мужу — плакаць па мужу

скучать по детям — сумаваць па дзецях (аб дзецях)

войти в воду по пояс — увайсці ў ваду па пояс

по сей день — па гэты дзень (да гэтага дня)

по сие время — да гэтага часу

по сегодня — да сённяшняга дня

он пошёл по воду — ён пайшоў па ваду

идти в лес по ягоды — ісці ў лес у ягады

по истечении срока — па сканчэнні тэрміну (пасля заканчэння тэрміну)

по одному человеку в ряд — па адным чалавеку ў рад

по два человека — па два чалавекі

по три рубля — па тры рублі

по четыре километра в час — па чатыры кіламетры ў гадзіну

по пяти, по семи, по десяти — па пяць, па сем, па дзесяць

по двадцати, по сорока, по пятидесяти, по сто — па дваццаць, па сорак, па пяцьдзесят, па сто

по пятисот, по семисот, по девятисот — па пяцьсот, па семсот, па дзевяцьсот

по двое, по трое — па двое, па трое

по полтора, по полторы — па паўтара, па паўтары

положить на стол — палажыць на стол

сесть на место — сесці на месца

двигаться на восток — рухацца на ўсход

спешить на работу — спяшацца на працу

взять на себя поручение — узяць на сябе даручэнне

подписка на заём — падпіска на пазыку

отпуск на месяц — адпачынак на месяц

хватит на всех — хопіць на ўсіх

помножить на четыре — памножыць на чатыры

разделить на три — падзяліць на тры

перевести на русский язык — перакласці на рускую мову

слово оканчивается на гласный — слова канчаецца на галосны

взять на некоторое время — узяць на некаторы час

на этот раз — на гэты раз

на следующий день — на другі дзень

на страх врагам — на страх ворагам

испытание на прочность — вырабаванне на трываласць

разведка на нефть — разведка на нафту

глух на одно ухо — глухі на адно вуха

на свежую голову — на свежую галаву

верить на слово — верыць на слова

на всякий случай — на ўсякі выпадах

сводить на нет — зводзіць на нішто

похож на брата — падобны на брата (да брата)

характером он походил на отца — характарам ён быў падобны да бацькі (на бацьку)

сесть на вёсла — сесці на вёслы (за вёслы)

на другой день — на другі дзень, другім днём

на улице — на вуліцы

гардины на окнах — гардзіны на вокнах

на военной службе — на вайсковай службе

сидеть на заседании — сядзець на пасяджэнні

на приёме у врача — на прыёме ў доктара

на моих глазах — на маіх вачах

на нём лежала великая ответственность — на ім ляжала вялікая адказнасць

пальто на вате — паліто на ваце

играть на рояле — іграць на раялі

говорить на русском языке — гаварыць на рускай мове

стоять на часах — стаяць на варце

дыра на дыре — дзірка на дзірцы

на бегу — на бягу

на скаку — на скаку

на деле — на справе

на словах — на словах

ехать на пароходе — ехаць на параходзе (параходам)

прилетел на самолёте — прыляцеў самалётам (на самалёце)

на восьмом месяце — на восьмым месяцы

на моей памяти — за маёй памяццю (на маёй памяці)

на этих днях — гэтымі днямі

двое на вёслах, один на руле — два на вёслах (за вёсламі), адзін на рулі (за рулём)

нате! — наце!

вот тебе (и) на! — вось табе (і) на!, вось табе (і) маеш!

в эпоху Великой Октябрьской социалистической революции — у эпоху Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі

делегация направляется в Москву — дэлегацыя накіроўваецца ў Маскву

по дороге в Минск — па дарозе ў Мінск

поставить в условия — паставіць ва ўмовы

вникать во все детали — унікаць ва ўсе дэталі

ходить в школу — хадзіць у школу

ехать в Минск — ехаць у Мінск

поехать в деревню — паехаць у (на) вёску

вода превращается в пар — вада ператвараецца ў (на) пару

разорвать в куски — разарваць на кускі (кавалкі)

в среду — у сераду

ровно в пять часов — роўна ў пяць гадзін, роўна а пятай гадзіне

в полдень — у поўдзень, апоўдні

в четверть второго — у чвэртку на другую (другой)

в полночь — апоўначы, у поўнач

во время революции — у час рэвалюцыі

в то время — у той час, тым часам

в летнее время — у летні час, летняй парой

в ту ночь — у тую ноч, той (тае) ночы

в последнее время — у апошні час, апошнім часам

выполнить в один месяц — выканаць за адзін месяц

пятилетку в четыре года — пяцігодку ў (за) чатыры гады

сделать в один приём — зрабіць за адзін прыём

мат в два хода — мат за два хады

триста рублей в месяц — трыста рублёў на (у) месяц

баллотироваться в депутаты — балаціравацца ў дэпутаты

поступить в секретари — паступіць за сакратара (у сакратары, сакратаром)

обратиться в милицию — звярнуцца ў міліцыю (да міліцыі)

мальчик весь в отца — хлопчык увесь у бацьку (выліты бацька)

ток в три ампера — ток у (на) тры амперы

длиной в два метра — даўжынёй два метры, даўжынёй на (у) два метры

весом в килограмм — вагой з кілаграм

не в обиду будь сказано — не ў крыўду кажучы

сделать в насмешку — зрабіць на смех (дзеля смеху)

сказать в шутку — сказаць жартам

в пользу кого-чего — на карысць каго-чаго

завернуть в бумагу — загарнуць у паперу

обуться в валенки — абуцца ў валёнкі

играть в шашки — гуляць у шашкі

во весь рост — на ўвесь рост

во всю ширину — на ўсю шырыню

в стране социализма — у краіне сацыялізму

это было в 1905 году — гэта было ў 1905 годзе

во всём — ва ўсім, ува ўсім

в двух километрах от села — за два кіламетры ад сяла

в пяти минутах ходьбы от города — у пяці мінутах хады ад горада

в пятом часу — а пятай гадзіне

быть в чине капитана — быць у чыне капітана, быць капітанам

служить в дворниках — служыць дворнікам (за дворніка)

драма в стихах — драма ў вершах, драма вершам

волосы в завитках — валасы ў завітках, валасы завіткамі

комедия в трёх актах — камедыя ў трох актах (з трох актаў, на тры акты)

выигрыш в темпе — выйгрыш у тэмпе, выйгрыш тэмпу

недостаток в овощах — недахоп гародніны

разница в двух годах — розніца на два гады

ошибка в пяти копейках — памылка на пяць капеек

в-третьих — па-трэцяе

в-двадцатых — па-дваццатае

быть в раздражении — быць у раздражненні

быть в дружбе с кем — быць у сяброўстве з кім, сябраваць з кім

быть всё время в работе — быць увесь час у рабоце, увесь час працаваць, рабіць

наследство в деньгах — спадчына ў грашах

глагол в третьем лице — дзеяслоў у трэцяй асобе

в самых лестных выражениях — у самых прыемных выразах

кто следующий? — хто наступны?

на следующий день — на другі дзень

в следующий раз — другім разам (другі раз)

следующим образом — такім чынам

мы остановились на следующем — мы спыніліся на наступным

в истекшем году — у мінулым годзе

истекший день — мінулы (учарашні) дзень

в истекшем году — у мінулым годзе

истекший день — мінулы (учарашні) дзень

все здесь? — Да — усе тут? — Так (ага, але)

всё обошлось благополучно, да? — усё абышлося добра, так?

вы слышали? Петров приехал! — Да? А я и не знал — вы чулі? Пятроў прыехаў — Праўда? (няўжо, хіба)? А я і не ведаў

гражданин Иванов! — Да? — грамадзянін Іваноў! — Га (што)?

да здравствует Первое мая! — няхай (хай) жыве Першага мая!

да, хорошее теперь время — так (сапраўды), добры цяпер час

да, ещё одна новость — ага, яшчэ адна навіна

да, ты был там? — дарэчы, ты быў там?

день да ночь — дзень ды ноч

хочет, да не может — хоча, ды (але) не можа

да сделайте же — ды зрабіце ж

он когда-нибудь да вернётся — ён калі-небудзь ды вернецца

да и только — ды і толькі

дневной свет — дзённае святло

лечение синим светом — лячэнне сінім святлом

скорость света — скорасць (хуткасць) святла

солнечный свет — сонечнае святло

электрический свет — электрычнае святло

на свету, в свету — на святле, (под влиянием освещения) ад святла

погасить свет — патушыць святло

выйти на свет — выйсці на святло

до свету — чуць свет, да світання, на досвітку, на золку

ни свет ни заря — чуць свет, яшчэ і на дзень не займалася

в свете чего-либо — у святле чаго-небудзь

в два света — у два рады акон

свет истины — святло ісціны

свету не взвидеть — (аж) стаць цёмна (пацямнець) у вачах

представить в выгодном свете — падаць у выгадным святле

батюшки светы! — бацюхны!

путешествовать вокруг света — падарожнічаць вакол свету

страны света — краіны свету

части света — часткі свету

об этом знает весь свет (мир) — пра гэта ведае ўвесь свет

выезжать в свет — выязджаць у свет

высший свет — вышэйшы свет

свет (не) клином сошёлся — свет клінам (не) сышоўся, не толькі свету, што ў акне

белый свет — белы свет

божий свет — божы свет

более всего на свете — больш за ўсё на свеце

явиться на свет — з'явіцца на свет

ни за что на свете — ні за што на свеце

на край света — на край свету, за свет

увидеть свет — убачыць свет

света (белого) не видеть — свету (белага) не бачыць

близкий (ближний) свет — блізкі свет

произвести на свет — нарадзіць

свет не мил — свет не мілы

сжить (согнать) со света (свету) — зжыць (звесці) са свету

бродить, слоняться по свету — бадзяцца па свеце

на свет не глядел бы — свет не мілы

на чём свет стоит — на чым свет стаіць

свет не производил кого — свет не бачыў каго

свет затмился — свет закрыўся

на тот свет отправить — на той свет адправіць